انتخابات و اقتدار ملی

پژوهشگر :سید مرتضی کاظم دینان
مقدمه
رهبر معظم انقلاب اسلامی در برهه­های گوناگون، بر اهمیت اقتدار ملی به عنوان عاملی در جهت حفظ هویت و عزت کشور تأکید کرده­اند و نسبت به تلاش دشمنان در جهت تضعیف یا نابودی اقتدار ملی هشدار داده­اند.
نکته مهم در بیانات معظم­له این است که ایشان، اقتدار ملی را فقط به معنی توانایی­های نظامی تعریف نکرده­اند، بلکه آن را مسئله­ای همه جانبه دانسته­اند که همه دستگاهها باید در راستای حفظ و ارتقاء آن بکوشند.
در پژوهش حاضر، با توجه در پیش بودن انتخابات هشتمین دوره مجلس شورای اسلامی، تأثیر انتخابات صحیح بر اقتدار ملی مورد بررسی قرار گرفته است. البته باید توجه داشت که این مسئله، دوجانبه است یعنی یک انتخابات درست و موفق منجر به ارتقاء اقتدار ملی گردیده و از سوی دیگر ملتی مقتدر، در انتخابات حضور فعال و آگاهانه خواهند داشت.
تحلیل
اقتدار (Authority) را به معنای داشتن قابلیت و مشروعیت استفاده از توانایی­ها تعریف کرده­اند. اقتدار یکی از ویژگی­های سازمان اجتماعی است که در آن فرماندهی، ناشی از به رسمیت شناختن توانایی بزرگتری است که در شخص و یا در مقام نهفته است. قدرت سیاسی متضمن وجود رابطه­ روانی بین نخبگان سیاسی و کسانی است که تحت نفوذ آن قرار دارند. اعمال قدرت سیاسی خصیصه اصلی یک نظام سیاسی از زمان ظهور مفهوم حاکمیت است. (بابایی، غلامرضا، فرهنگ روابط بین الملل، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، بهار 1383، ص 261)
همچنین اقتدار را به معنای توانمند شدن و توانایی نیز تعریف کرده­اند. حال باید بررسی کرد که انتخابات چگونه بر اقتدار ملی تأثیر خواهد گذاشت؟ انتخابات در صورتی که سالم و آزاد برگزار گردد، به صور گوناگون زیر باعث ارتقاء اقتدار ملی خواهد شد:
اولاً اینکه مردمی که احساس کنند رأی آنها موثر است و خودشان در تعیین حاکمانشان نقش اساسی را ایفا می­کنند، روحیه خودباوری و اعتماد به نفس در آنها تقویت خواهد شد. باید توجه داشت که در مهندسی حکومت دینی و نظام ولایی که با پیروزی انقلاب اسلامی احیاء شد، هرگز الهی بودن و منشاء مبنای آسمانی داشتن، مستلزم نفی دخالت و نقش آفرینی و مشارکت مردمی و غفلت از اراده و خواست آنها نبوده است و به هیچ وجه خدا و انسان را مقابل هم قرار نمی­دهد، بلکه در نظام اسلامی، تنها راهبرد و راه دستیابی به مردم سالاری حقیقی، حاکمیت دینی است و هیچ مکتب و نظامی به اندازه اسلام برای انسان موضوعیت قائل نشده و او را در حکومت و نهادهای سیاسی آن مشارکت نداده است.
ثانیاً باید توجه داشت که انتخابات پرشور و با مشارکت بالا، باعث مشروعیت نظام حاکم خواهد شد و این نیز باعث افزایش اعتبار و قدرت آن حکومت در عرصه بین المللی خواهد شد و نهایتاً اقتدار ملی آن کشور را ارتقاء خواهد بخشید و این مطلب در مورد حکومت­های دینی از اهمیت بیشتری برخوردار است.
در توضیح بیشتر باید اشاره کرد که حکومت دینی و نظام سیاسی اسلامی، مبتنی بر آراء و حمایت مردمی است و با الهام از آیات قرآن و روایات معصومین علیهم السلام می­توان اذعان کرد که هم دین و هم مردم در شکل گیری و استمرار حاکمیت دینی، دخالت و نقش دارند. به عبارت دیگر حکومت اسلامی با چهار رکن (دو رکن مربوط به مذهب و دو رکن مربوط به مردم) با اقتدار و سلامت پابرجا خواهد ماند و بر قدرت و اعتبارش افزوده خواهد شد. این چهار رکن عبارتند از:
1. قانون و برنامه الهی
2. امامت و رهبری
3. پذیرش و ایمان مردمی
4. مشارکت عملی و اقتدار مردمی
در توضیح ارکان 3 و 4 که دقیقاً در انتخابات جلوه­گر هستند باید اشاره کرد که اساساً خدا می­خواهد مردم با اراده خویش، مسیر هدایت و برنامه زندگی خویش را انتخاب کنند. لذا ضمن ارایه دو رکن "قانون و برنامه الهی" و "امامت و رهبری" تحقق "هدایت و سعادت" را مختص کسانی می­کند که آگاهانه و مشتاقانه و با خردورزی دعوت الهی را پذیرفته، به برنامه و حاکمیت الهی ایمان آورده و آن را پذیرفته باشند و در حقیقت با رأی خویش آن را انتخاب کرده باشند. همچنین ارکان سه گانه مذکور جز با تلاش پیگیر مردم حاصل نمی­شود و در واقع هرچه مشارکت مردم و حضورشان در صحنه­های گوناگون (و از جمله مهمترین آنها در انتخابات) بیشتر شود، زمینه موفقیت و پیشرفت آنها و ارتقاء اقتدار ملی، بیشتر حاصل شود.
ثالثاً انتخاب آگاهانه که باعث تعیین افرادی دلسوز و آگاه و مدیر و مدبر برای مناصب حساس (ریاست جمهوری، نمایندگی و ...) شود، باعث می­شود تا از سویی حکومت از قدرت کافی برای تصمیم گیری­های حساس در عرصه داخلی و خارجی برخوردار گردد و از سوی دیگر این مسئولین، به راحتی مرعوب تهدیدات داخلی و خارجی نگردند و بر سر مسایل حیاتی مملکت با کسی معامله نکنند.
این مطلب، عیناً در بیانات مقام معظم رهبری نیز جلوه گر شده است. ایشان با اشاره به پیشرفت­های بزرگ کشور که مایه تقویت اعتماد به نفس و اقتدار ملی است، بیان داشته­اند که : «بعضی افراد، نظام و دولت را برای همین پیشرفت­ها به چالش می­کشند و خواسته یا ناخواسته برای تضعیف اعتماد به نفس ملی تلاش می­کنند که ملت باید مراقب اینگونه رخنه­ها باشد.» (از بیانات رهبر معظم انقلاب در سفر به استان یزد، 13/10/86)
به بیان دیگر ایشان از مردم خواسته­اند تا با دقت و درایت در انتخابشان، مانع از حضور افرادی ضعیف النفسی در مناصب حساسی همچون نمایندگی مجلس گردند، زیرا ورود اینگونه افراد به جایگاه نمایندگی، نهایتاً منجر به تضعیف اقتدار ملی خواهد شد و بالعکس.
رابعاً انتخابات موفق و پرشور باعث دفع تهدیدات بالقوه و بالفعل دشمنان خواهد شد و به واسطه نمایش وحدت ملی و مشروعیت مردمی حکومت، دشمنان را از نقشه­هایشان برای اقدامات تهاجمی (حمله نظامی و ...) به کشور پشیمان کرده و ناتوان می­سازد.
در توضیح اینکه این کارکرد انتخابات، دقیقاً نظیر کارکرد حضور فعال مردم در عرصه­های جنگ یا سازندگی است و همانطوری که حضور پرشور و آگاهانه مردم در عرصه هشت سال جنگ تحمیلی، دافع تهدیدات عظیم دشمنان علیه ملت و کشور شد، حضور فعالانه و آگاهانه مردم در عرصه انتخابات نیز چنین کار ویژه­ای خواهد یافت.
جمع بندی
یکی از بهترین و موثرترین روش­های ارتقاء اقتدار ملی (که خود به خود منجر به ارتقاء امنیت ملی نیز خواهد شد)، حضور فعالانه و آگاهانه مردم در انتخابات است.
انتخابات سالم و پرشور، به واسطه نمایش حضور فعالانه مردمی و وحدت آنها و حمایت آنها از نظام، ضمن کمک به مسئولین جهت حل مشکلات کشور و تصمیم گیری بهتر در مقاطع حساس، رافع بسیاری از تهدیدات بوده و نهایتاً به ارتقاء اقتدار ملی خواهد انجامید.