10 توصیه‌ مقام معظم رهبری به مسئولان دولت دهم

اجرای عدالت، سند چشم‌انداز 20 ساله و سیاست‌های اصل 44، حل مشکلات اقتصادی مردم،‌ هدایت فرهنگی جامعه،‌ اجرای دقیق قانون،‌ استقبال از نقد و طراحى و تدوین الگوى پیشرفت اسلامى ایرانى از توصیه‌های رهبر معظم انقلاب به رئیس جمهور و مسئولان دولت دهم است.

‌به گزارش فارس، شهریور‌ماه سال گذشته، پس از اینکه کابینه دولت دهم از مجلس شورای اسلامی رأی اعتماد گرفت‌، محمود احمدی‌نژاد رئیس جمهور به همراه اعضای هیئت دولت به دیدار رهبر معظم انقلاب اسلامی رفت تا فعالیت خود را با تکیه بر رهمنودهای رهبر فرزانه انقلاب آغاز کند.

حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای در این دیدار ‌‌توصیه‌هایی به دولت دهم و مسئولان آن ‌ارائه فرمودند. توکل و توجه به خدای متعال، ادامه رویکردهای اساسی دولت نهم و اجرای عدالت، جهت‌گیری بر اساس سند چشم‌انداز 20 ساله، اجرای کامل سیاست‌های اصل 44، حل مشکلات اقتصادی مردم و کشو‌ر و پرهیز از شتابزدگی در طرح‌هاى اقتصادی، هدایتِ فرهنگى جامعه، ‌رعایت دقیق قانون و اهمیت دادن به آن، شنیدن نقد با سینه گشاده، روی باز و گوش شنوا و عمل به توصیه‌های علما، طراحى و تدوین الگوى پیشرفت اسلامى ایرانى و رسیدگی به خانواده و همسر و فرزندان، 10 توصیه رهبر فرزانه انقلاب اسلامی به رئیس جمهور و دولتمردان دولت دهم است که ‌در ذیل می‌آید:

* توصیه اول: توکل و توجه به خدای متعال؛ مشکلات و توطئه‌ها خیلى زیاد خواهد بود

- ‌یک توصیه همین مسئله‏‌ى توکل و توجه به خداى متعال است، براى اینکه باطن خودتان و دل خودتان را بتوانید مستحکم و قوى نگه دارید. این شرط اول است. واقعاً اگر ما در درون خودمان، ساخت درونى محکم باشد، هیچ مشکل بیرونى نخواهد توانست بر ما فائق بیاید. باید دل را، باطن را آنچنان محکم کرد که بر همه‏ى کاستى‏ها و کمبودهاى ظاهرى و جسمانى و محیطى فائق بیاید. این هم با توکل به خداى متعال و با توجه به خداى متعال حاصل خواهد شد، بدانید. من در زمینه‏ى توکل به خدا و امید به آینده دو تا نکته را عرض بکنم:
یکى اینکه بدانید سر راه، مشکلات خیلى زیاد خواهد بود، توطئه‏ها خیلى زیاد خواهد بود؛ علیه شماها، علیه این دولت و در باطن علیه این نظام. خیلى فکرها هست، خیلى تلاشها و توطئه‏ها هست و آماده باشید براى مواجهه‏ى با انواع و اقسام بدخواهى‏ها و بددلى‏ها و بدبینى‏ها که اثرش هم در بیرون بروز خواهد کرد. این نکته‏ى اول.
نکته‏ى دوم اینکه بدانید که فرصتهاى ما و امیدهاى ما بیش از این مشکلات است. یعنى حقاً حقاً، هم توانائى‏ها، هم فرصتها، هم درهاى باز و فتوحات الهى در مقابل، بمراتب بیشتر از این مشکلاتى است که عرض کردم؛ حجمش هم خیلى زیاد است. بنابراین با توکل به خداى متعال این مشکلات را بر خودتان آسان کنید. این توصیه‏ى اول.

* توصیه دوم: ادامه رویکردهای اساسی دولت نهم؛ از ‏ "عدالت " دست برندارید

- دوم، ادامه‏ى رویکردهاى اساسىِ قبلى این دولت است؛ چون این دولت ادامه‏ى دولت قبل است دیگر. شما رویکرد عدالت داشتید. از مسئله‏ى عدالت دست برندارید؛ این قضیه‏ى عدالت را دنبال کنید. و مسئله‏ى فسادستیزى، حمایت از طبقات ضعیف، ساده‏زیستى، نگاه به مناطق دوردست و محروم، توجه به مشکلات گوناگون مردم. اینها اصولى است که اگر رعایت بشود و بر اینها پاى فشرده بشود، هم خدا را راضى میکند، هم مردم را از هر مسئول و از هر نظامى خشنود و دلشاد میکند. اینها را ادامه بدهید.
البته در مورد عدالت - عدالت خیلى مسئله‏ى مهمى است - ما حرفهاى زیادى عرض کرده‏ایم و در ذهن هست. حالا این جمله را عرض بکنیم. عدالت را اولاً باید تعریف کنید - به نظرم من این را جداگانه هم اینجا نوشته باشم - و مشخص کنید که این عدالتى که میخواهیم به آن برسیم، چیست. اولاً عدالت فقط عدالت در مسائل اقتصادى نیست، یک بخش عمده‏اش مسئله‏ى اقتصاد است. در قضاوتها، در داورى‏ها، در نگاه‏ها، در نظرها، در اظهارات، در موضعگیرى‏ها، همه بایستى شاخص عدالت را در نظر داشته باشیم. از همه مبتلابه‏تر، همین مسئله‏ى عدالت اقتصادى و عدم توزیع عادلانه‏ى ثروت عمومى و درآمد عمومى ملى بین آحاد جامعه است که نمونه‏هاى فراوانى دارد که زیاد است و یکى‏اش همین یارانه‏هاست که ما خودمان یارانه میدهیم؛ به فقیر کمتر میدهیم، به غنى بیشتر میدهیم! الان اینجور است دیگر. الان یارانه‏هائى که دولت دارد میدهد، بیت‏المال دارد میدهد، به فقرا داریم کمتر یارانه میدهیم، به اغنیاء بیشتر داریم میدهیم. این هدفمند کردن یارانه‏ها که مطرح شده، واقعاً یک امر مهمى است. سالهاست که این جزو آرزوهاست، جزو کارهاست. بنده در دولتهاى قبل دو سه مرتبه کتباً و شفاهاً به دولتها گفته‏ام، منتها دنبال این نمیرفتند؛ کار سختى است، کار پردردسرى است. همین طور ترجیح میدادند که بماند. خوب، حالا این دولت دنبال این کار رفته. بالاخره باید این را دنبال کنید، که کار ظریفى هم هست. در این باره، توصیه‏هائى داریم، که بعد شاید اگر وقت شد، عرض میکنم.
غرض، در باب عدالت، یکى این جهت مورد نظر باشد، یکى هم اینکه در عدالت، هم عقلانیت بایستى مورد توجه باشد، هم معنویت. این را ما قبلاً هم عرض کرده‏ایم. اگر معنویت با عدالت همراه نباشد، عدالت میشود یک شعار توخالى. خیلى‏ها حرف عدالت را میزنند، اما چون معنویت و آن نگاه معنوى نیست، بیشتر جنبه‏ى سیاسى و شکلى پیدا میکند. دوم، عقلانیت. اگر عقلانیت در عدالت نباشد، گاهى اوقات عدالت به ضد خودش تبدیل میشود؛ اگر درست در باب عدالت محاسبه نباشد. خیلى از کارها را گاهى بعضى از این گروه‏هاى تند و افراطى توى این کشور به عنوان عدالت کرده‏اند، که ضد عدالت شده. اتفاقاً حالا همان تندى‏هاى آن حضرات موجب شده که خود آنها صد و هشتاد درجه گرایشهایشان عوض بشود! جور دیگرى حرف بزنند، جور دیگرى فکر کنند، جور دیگرى عمل بکنند. بنابراین در عدالت، عقلانیت شرط اول است؛ این هم توصیه‏ى دوم.

* توصیه سوم: سند چشم‌انداز 20 ساله؛ شاخص جهت‌گیری‌های کاری و برنامه‌ای دولت

- جهتگیرى‏هاى برنامه‏اى و کارى دولت را با شاخص سند چشم‏انداز بسنجید. این سند چشم‏انداز چیز مهمى است؛ این را دست‏کم نباید گرفت. شاید بتوان گفت که بعد از قانون اساسى، ما هیچ سندى را در کشور به این اهمیت نداریم. یک نگاه کلان و بلندمدت است. سند چشم‏انداز مهم است. نگاه کنید ببینید الان چهار سال از سند چشم‏انداز گذشته، یعنى ما شانزده سال به پایان این چشم‏انداز داریم. چقدر پیش رفته‏ایم؟ یک ادعا این است که از چهار سال بیشتر پیش رفته‏ایم؛ یک ادعا این است که نه، کمتر پیش رفته‏ایم؛ نصف این چهار سال پیش رفته‏ایم. اینها باید درست سنجیده بشود؛ درست باید ملاحظه بشود. در این سند چشم‏انداز، آینده‏اى در نظر گرفته شده که براى ملت ایران این آینده لازم و شایسته است. اگر به آن آینده نرسیم، عقب میمانیم. آن وقت باید هم بدانیم که همین طور که ما داریم به سمت آن هدف حرکت میکنیم، اطراف ما هم همه ثوابت نیستند؛ آنها هم دارند حرکت میکنند. باید سرعت را تنظیم کنیم، زمان‏بندى‏هاى برنامه‏ها را تنظیم کنیم؛ جورى این سرعت را تنظیم کنیم که بتوانیم واقعاً به هدف چشم‏انداز برسیم. یعنى این دولت در سهم خود کار درست خودش را انجام داده باشد.

* توصیه چهارم: اجرای کامل سیاست‌های اصل 44

- توصیه‏‌ى چهارم ما، اجراى کامل سیاستهاى اصل 44 است. این هم بسیار مهم است. این سیاستهاى اصل 44 آن روزى که مطرح شد، همه‏ى دست‏اندرکاران اقتصادى و خبرگان مسائل گوناگون مدیریتى کشور اعتراف کردند، اقرار کردند که اگر چنانچه این کار انجام بگیرد، یک تحول عظیم اقتصادى در کشور انجام خواهد گرفت. خوب، باید این سیاستها به طور کامل اجرا بشود. کارهائى شده، من گزارشهائى هم از آقاى رئیس جمهور، هم از بعضى از مسئولین دیگر شنفته‏ام، لکن آنچه که انجام گرفته، همه‏ى ظرفیت سیاستهاى اصل 44 نیست. یعنى همه که میگوئیم، شاید بخش عمده‏اى از این ظرفیت هنوز بر زمین مانده است. یک چیزهائى باید مدیریتهایش واگذار میشده، نشده؛ یک چیزهائى بایستى دولت از تصدى‏گرى در آنها اجتناب میکرده، نشده؛ کارهاى لازم انجام نگرفته. حالا میتوانیم همین طور که آقاى رئیس جمهور اشاره کردند، بگوئیم زیرساختها و ساز و کارها و موجودى در نظام اقتصادى کشور جواب نمیدهد. پس باید اول این طرح تحول اقتصادى انجام بگیرد. من این را نفى نمیکنم؛ ممکن است همین جور باشد. لیکن اینجور نیست که ما کار را بن‏بست بدانیم؛ در را قفل‏شده بدانیم. نه، بالاخره باید حرکت کرد و پیش رفت. حالا این طرح تحول، لابد یک روزى از مجلس درمى‏آید؛ ممکن است با تغییراتى بیاید؛ ممکن است خصوصیاتى در آن لحاظ شده باشد؛ بالاخره باید کار را پیش برد. قوانین هم که زیاد دارید و سیاستهاى اصل 44 را باید رصد بکنید، ببینید چقدر واقعاً پیش دارد میرود. خود دولت، دستگاه ریاست جمهورى، این کار را بکند.

* توصیه پنجم: حل مشکلات اقتصادی مردم و کشو‌ر و پرهیز از شتابزدگی در طرح‌هاى اقتصادی

- توصیه‏ى پنجم که دنباله‏ى همینهاست، حل مشکلات اقتصادى مردم و کشور است. همین مسئله‏ى تورم که اشاره کردند - که مهمترینش تورم و اشتغال است - اینها مهمترین است. نکته‏ى بسیار خوبى توى بیانات آقاى رئیس جمهور بود که من هم روى آن تکیه میکنم؛ دولت بایستى جورى برنامه‏ریزى کند که از ناحیه‏ى دولت، فشار تورمى روى مردم زیاد نشود. حالا یک وقت از ناحیه‏ى بیرون است، یک وقت از ناحیه‏ى بعضى از قوانین است. حالا مسئله‏ى خدمات را مطرح کردند. خوب، خیلى از خدمات به وسیله‏ى دولت انجام میگیرد؛ بسیارى از این خدماتى که میگوئید سهمش در تورم از سى درصد رسیده به هفتاد درصد، این خدمات را خود دولت دارد انجام میدهد. بنابراین، سهم خودتان را در ایجاد فشار تورمى کم کنید؛ هر چه که ممکن است. این جزو کارهاى اساسى و مهم است.
در طرحهاى اقتصادى مراقب باشیم - این، دنباله‏ى همین مسئله‏ى حل مشکلات اقتصادى مردم است - که شتاب‏زدگى گریبانگیر دولت نشود. شتاب‏زدگى در تصمیم‏گیرى‏ها یا احیاناً عدم بهره‏گیرى مناسب از نظرات کارشناسى اقتصادى، ممکن است ضربه‏هائى وارد کند. البته ادعاى دولت این نیست. مخالفین دولت ادعا میکنند، دولت هم انکار میکند. آنها میگویند که از کارشناسان اقتصادى استفاده نمیشود، دولت هم میگوید چرا، ما استفاده کردیم. لیکن به‏هرحال فارغ از این هیاهوئى که مدعى و منکرى دارد، توصیه‏ى من به دولت این است: این کار را بکنید؛ از حداکثر نظرات کارشناسى استفاده کنید. من توصیه نمیکنم همه‏ى آن فرمولها و شیوه‏هاى اقتصادى را که امروز اقتصاد بین‏المللى دارد به کشورها دیکته میکند، شما از آنها پیروى کنید؛ نه، اینکه درست عکس نظر ماست. نه، دنبال راه‏هاى درست باشید، اما از نظرات کارشناسى علمى و دقیق حتماً باید پیروى بشود؛ بخصوص در مسائل پولى و بانکى. هیچ نمیشود بى‏احتیاطى کرد. یعنى اینها چیزهاى بسیار ظریفى است. ناگهان یک اقدام نابجا و نسنجیده، شما مى‏بینید که دره‏ى هولناکى درست میکند که تا بخواهیم آن را پر کنیم و درست کنیم، مبالغى باید هزینه کنیم و زمان از دست بدهیم. به این نکته خیلى توجه داشته باشید.
در مسائل اقتصادى از بى‏حساب و کتابى خیلى باید ترسید. البته بى‏حساب و کتابى در همه جا بد است، اما در مسائل اقتصادى آثارش خیلى زود بروز میکند و گاهى اثرات سنگینى را میگذارد. این نکته‏اى است که خیلى بایستى به آن توجه کرد. البته در مسائل اقتصادى اگرچه که محور فعالیت اقتصادى و تصمیم‏گیرى‏هاى اقتصادى دولت است، اما بقیه‏ى قوا هم خیلى نقش دارند؛ قوه‏ى قضائیه هم نقش دارد، قوه‏ى مقننه هم نقش دارد. آنها باید به وظائفشان در این زمینه‏ها عمل کنند؛ کمک کنند. بخش خصوصى و دستگاه‏هاى مرتبط با بخش خصوصى مثل اتاقهاى بازرگانى و امثال اینها و بعضى از بنیادهائى که هستند، اینها همه بایستى در این جهت همراه باشند و با دولت همکارى کنند و کمک کنند.

* توصیه ششم: هدایتِ فرهنگى جامعه

- توصیه‏ى ششم ما در مورد فرهنگ است، که اشاره شد مسئله‏ى فرهنگ بسیار مسئله‏ى مهمى است. ما در زمینه‏ى فرهنگ و پرداختن به فرهنگ چه کار میخواهیم بکنیم؟ اول، تکلیف این را روشن کنیم. یک وقت هست که یک دستگاهى به امور فرهنگى بى‏اعتناء است، یک وقت نه، یک دستگاهى اعتناء و اهتمام به امور فرهنگى دارد، لیکن هدفگذارى‏هاى فرهنگى‏اش دچار اختلال یا دچار خدشه است. این هدفگذارى‏ها خیلى مهم است؛ از این نبایستى غفلت کرد. ما چه میخواهیم بکنیم با اخلاق مردم، با فرهنگ مردم؟ آیا ما به عنوان دولت اسلامى میتوانیم هدایتِ فرهنگى جامعه‏ى خودمان را رها کنیم؟ قطعاً نه، جزو وظائف ماست. حالا مخالفین، معترضین حرفهائى میزنند، نقد میکنند، گاهى مسخره میکنند، گاهى اهانت میکنند، بکنند؛ ما که نمیتوانیم تکلیف الهى را با این چیزها فراموش کنیم. ما وظیفه داریم مردم خودمان را هدایت بکنیم؛ هدایت. ریاست در جامعه‏ى اسلامى، ریاست مادى محض و صرف نیست؛ اداره‏ى امور زندگى مردم هست، همراه با هدایت. تا آنجائى که میتوانیم، باید راه هدایت مردم را باز کنیم و مردم را هدایت کنیم. خیلى از ابزارهاى هدایت در اختیار دستگاه‏هاى حکومتى است؛ حالا یک نمونه‏اش صدا و سیماست و نمونه‏هاى فراوان دیگر هم دارد؛ یک نمونه وزارت ارشاد است، یک نمونه وزارت علوم است، یک نمونه وزارت آموزش و پرورش است؛ اینها همه دستگاه‏هاى خدماتىِ هدایتى است. ما از اینها چگونه استفاده میکنیم؟ باید در جهتى حرکت کنیم که مردم متدین بار بیایند، متدین عمل بکنند، به مبانى دینى معتقد بشوند، عملاً پایبند بشوند؛ جهتگیرى ما در همه‏ى زمینه‏ها باید این باشد. حالا در وزارت ارشاد، مسئله‏ى کتاب هست، مسئله‏ى هنرهاى تجسمى هست، مسئله‏ى هنرهاى گوناگون صوتى، تصویرى هست، در همه‏ى این جهتگیرى‏ها، بایستى ما جهتمان این باشد که مردم به سمت دین، به سمت خدا حرکت بکنند. والّا اگر قرار باشد که نگاه کنیم، ببینیم بیگانگان ما را بر چى ملامت میکنند - اگر این را بخواهیم رعایت بکنیم - خیلى کارها انجام نخواهد شد. ریشى هم که شما میگذارید، دنیا قبول ندارد. کراواتى هم که شما نمى‏بندید، دنیا قبول ندارد. خیلى از اطعمه و اشربه‏اى هم که شما حاضر نیستید استفاده کنید، دنیا اینها را قبول ندارد. حجابى که خانمهایتان دارند، دنیا قبول ندارد. این حرفها یعنى چه؟ یک وقتى یک کسى سر قضیه‏اى در این دیدارهاى دانشجوئى - حدود بیست و هفت هشت سال قبل - تو همین دانشگاه، از من پرسید: آقا ! شما درباره‏ى فلان قضیه چه دفاعى دارید؟ من گفتم: ما هیچ دفاعى نداریم، ما در این قضیه حمله داریم. چه دفاعى؟ ما موضعمان، موضع دفاع نیست. در قضیه‏ى زن، در قضایاى گوناگون دیگر، موضع ما، موضع تهاجم است؛ ما از دنیا طلبگاریم. دنیاى مادى است که دارد در این زمینه راه خطا میرود. حالا خودهاشان هم - عقلاشان - دارند میفهمند؛ دارند تصدیق میکنند؛ تأیید میکنند آثار و تبعات زشتى که بر کارهایشان مترتب شده. دارند دانه دانه خودشان میفهمند، یواش یواش میگویند، عده‏اى هم زیرسبیلى رد میکنند. ما حالا تازه بیائیم از آنها خجالت بکشیم که آنها اینجورى میگویند. این حرفها را در باب فرهنگ بکلى کنار بگذارید و بروید سراغ آنچه که متن است. البته گرایشهاى بى‏مبنا و بى‏پایه‏ى افراطى را من قبول ندارم. توصیه هم هیچ وقت نکردم، باز هم نمیکنم؛ اما آن چیزهائى که مبناى شرعى و دینى دارد، آنها را محکم بایستید، افتخار هم بکنید و عمل بکنید.

* توصیه هفتم: قانون را دقیق رعایت کنید؛ اهمیت به قانون

- نکته‏ى هفتمى که میخواهم توصیه بکنم، این است که دولت به قانون اهمیت بدهد. بله اینى که آقاى رئیس جمهور گفتند که همه باید قانون را رعایت کنند، بله مسلم است؛ مجلس، قوه‏ى قضائیه، دستگاه‏هاى گوناگون، باید قانون را رعایت کنند؛ به آنها هم ما توصیه‏ى این را میکنیم، به شما هم توصیه میکنیم. قانون را دقیق رعایت کنید. خوب، حالا بعضى از منتقدین دولت گفتند که دولت قانون را رعایت نمیکند. آقاى رئیس جمهور هم در جواب گفتند که نه، این دولت قانون‏گراترین دولتهاست. این، دو تا ادعا شد؛ دو طرف قضیه. باز من این جا کار ندارم که کدام طرف ترجیح دارد، کدام طرف ترجیح ندارد. من میخواهم به شما عنوان مسئولین مجریه‏ى کشور سفارش اکید بکنم که به قانون اهمیت بدهید. اگر چنانچه ما اینجا قانون را در مسئله‏اى خاص شکستیم و عمل نکردیم، صرفاً این نیست که یک قانون نقض شده باشد؛ بلکه معنایش این است که یک راهى، یک خطى باز شد که این خط، دنباله خواهد داشت. کارِ قانون‏شکنى اینجورى است. اینجا که قانون نقض شد، نقض قانون یک فرصت تازه‏اى پیدا کرد که به وسیله‏ى دیگران انجام بگیرد. لذاست که به مسئله‏ى قانون، خیلى اهمیت بدهید.

* توصیه هشتم: برای شنیدن نقد سینه گشاده، روی باز و گوش شنوا داشته باشید

- نکته‏ى بعدى. براى شنیدن نقد، سینه‏ى گشاده و روى باز و گوش شنوا داشته باشید. هیچ ضرر نمیکنید از اینکه از شما انتقاد کنند. البته این انتقادهائى که میشود، همه یک جور نیست. بعضى‏ها به قصد اصلاح نیست، بلکه به قصد تخریب است؛ داریم مى‏بینیم دیگر؛ هم از مجموعه مطبوعات خودمان، هم پشتوانه‏ى آنها. ده‏ها رادیو و تلویزیون بیگانه و رسانه‏ى عمومى و بین‏المللى در اختیار حرفها و افکارى هست که بنایش بر تخریب است؛ یعنى هیچ بناى اصلاح ندارند. آنچه که نقل میکنند و ذکر میکنند، براى تخریب است. لذاست که واقعیت و غیر واقعیت و خلاف واقع و ضد واقع، همه چیز تویش است. گاهى یک چیز کوچک را بزرگ میکنند، گاهى یک چیزى که نبوده، به عنوان یک حقیقت مسلّم جلوه میدهند. اینها البته هست. این، تخریب است. لیکن در کنار اینها، نقد هم وجود دارد؛ نقدهاى مصلحانه، خیرخواهانه. گاهى از سوى دوستان شماست، گاهى حتّى از سوى کسانى است که دوست شما و طرفدار شما هم نیستند؛ گاهى اینجورى است. به انسان یک نقدى میشود؛ عیبجوئى‏اى از انسان میشود، انتقادى میشود، که آن طرف هم دوست آدم نیست که آدم به اعتماد دوستى او بخواهد بگوید که خوب، ما گوش میکنیم. نه، دوست هم نیست، اما دشمن هم نیست؛ دشمنى‏اش هم ثابت نشده. لیکن نقد است؛ انتقاد است. آن را هم حتّى باید گوش کرد. شاید در خلال این نقدها حرفى وجود داشته باشد که به درد ما بخورد و باید به هر حال با سعه‏ى صدر برخورد بشود.
این چند سال، خیلى اهانتها به شما شد، کینه‏توزى شد، اهانت شد. اینها را تحمل کردید. این تحملها هم پیش خداى متعال اجر دارد. لیکن این موجب نشود که حالا ما سینه‏مان تنگ بشود، بگوئیم ما دیگر انتقاد را گوش نمیکنیم، یا اگر کسى اندک انتقادى در فلان گوشه از ما کرد، این را حمل بر دشمنى بکنیم؛ نه، نخیر؛ انتقاد را گوش کنیم؛ انتقاد خوب است. همین طور که گفته شده، این یک هدیه‏اى است که به انسان داده میشود؛ نقدهاى غیر مغرضانه‏ى بخصوص برخى نخبگان. من این را اینجا خوب است عرض بکنم: نصیحت علماى دینى را قدر بدانید، مغتنم بشمارید. گاهى علماى دین، بزرگان دین، مراجع حتّى، نصایحى میکنند، درباره‏ى مسائلى توصیه‏هائى میکنند؛ این را مغتنم بشمرید؛ اینها را حمل بر محبت و علاقه‏مندى بکنید. ما میدانیم، آقایان، بزرگان علمائى که هستند - حالا گوشه کنار کسانى بر خلاف این معنا باشند، او مورد محاسبه‏ى ما نیست - و امروز در مناطق مختلف، در مراکز حوزه‏هاى علمیه‏ى بزرگ و در شهرستانها هستند، اینها همه طرفدار نظام جمهورى اسلامى و قدردان نظام جمهورى اسلامى‏اند. مى‏بینند که نظام جمهورى اسلامى چقدر در جهت پیشرفت اهداف اسلامى کار کرده و دارد کار میکند و تلاش میکند، تلاشهاى شما را هم مى‏بینند، کمکهاى شما و خدمات شماها را هم دارند مشاهده میکنند. یک وقت توصیه‏اى میکنند، از روى علاقه‏مندى است، از روى دلسوزى است؛ اینها را خیلى باید قدر دانست. همچنین نخبگان دانشگاه‏ها هم همین جور. بعضى از نخبگان دانشگاه‏ها مردمان خیرخواهى هستند؛ ما مى‏بینیم. به بنده گاهى نامه‏هائى مینویسند، من هم بحمداللَّه توفیق دارم، خیلى از این نامه‏هائى که نخبگان و فرزانگان حوزه و دانشگاه به من مینویسند، نگاه میکنم و خودم میخوانم. اگر چه که نامه زیاد است، همه‏ى نامه‏ها را هم انسان نمیتواند بخواند، اما بسیارى از این نامه‏هاى خاص را من بحمداللَّه توفیق پیدا کرده‏ام و خوانده‏ام؛ نگاه کرده‏ام و مى‏بینم. انتقاد دارند؛ به بنده، به شما، به فلان کار، به فلان اقدام، به فلان تصمیم. ممکن است ایراد داشته باشند، اعتراض داشته باشند. ممکن است آن اعتراض به نظر ما وارد هم نباشد. یعنى حتّى انسان گاهى نامه‏اى را که میخواند، مى‏بیند که نه، این اشکالش وارد نیست؛ بر اثر بى‏اطلاعى از مثلاً فلان موضوع این اعتراض را کرده است که اگر اطلاع داشت، این اعتراض را نمیکرد. اما یک جا هم در خلال حرفها انسان مى‏بیند که نه، یک نکته‏ى روشنى، یک حرف خوبى هست، انسان استفاده میکند. این ذهن فعالِ این انسان نخبه را، انسان براى خودش نگه دارد. شما وقتى از انتقاد او، از تذکر او استقبال کردى، در واقع ذهن او و فکر او را به عنوان یک پشتوانه‏اى براى خودتان نگه میدارى. او احساس میکند که میتواند کمک فکرى براى شما باشد. این همان راهى است که ما همیشه گفتیم بین خودتان و نخبگان باز کنید.

* توصیه نهم: طراحى و تدوین الگوى پیشرفت اسلامى ایرانى

- یک نکته‏ى دیگر هم اینکه - که قبلاً اشاره هم کردم - این طراحى و تدوین الگوى پیشرفت اسلامى ایرانى، به نظر من در هیچ جائى جز دولت وجود ندارد. هر چه انسان فکر میکند که کجا این کار را میشود انجام داد، به نظر میرسد تنها جائى که میتواند این را انجام بدهد، همین دستگاه‏هاى دولتى است. واقعاً از افراد متفکر هم استفاده بشود و بنشینند الگوى پیشرفت را طراحى کنند. چون این دهه، دهه‏ى پیشرفت و عدالت است. ما پیشرفت را با عدالت با هم آوردیم؛ یعنى درست نقطه‏ى مقابل آن چیزى که در دنیاى مادىِ امروز مطرح است. آنها میگویند ما اگر بخواهیم در پیشرفت، رعایت این مسائل عدالتى را بکنیم، آن پیشرفت به دست نخواهد آمد، بنابراین عدالت را میگذاریم بعد از آنکه پیشرفت را حاصل کردیم. آن وقت با راه‏هاى جبرانى مثل همین بیمه‏ها و کمکها، تا آن حدى که بشود - که غالباً هم نمیشود - جبران میکنیم. ما میگوئیم نه، پیشرفتِ همراه با عدالت. در ذات این پیشرفت، عدالت بایستى ملحوظ شده باشد. خوب، این الگو لازم دارد؛ بنشینید الگویش را ترسیم کنید. این، نگاه کلانى خواهد بود به آینده‏ى کشور. و شما چهار سال فرصت دارید؛ این چهار سال میتواند یک پایه‏گذارى باشد که هر کسى هم بعد از شما آمد، این پایه‏گذارى شما راهنماى او باشد.

* توصیه دهم: خودتان و اهلتان را حفظ کنید

- و آخرین مطلب هم این است که - همین طور که عرض کردیم - عدالت صرفاً در اقتصاد نیست؛ در همه‏ى امور بایستى انسان از خداى متعال بخواهد که عادلانه عمل کند؛ با خودش هم انسان با عدالت رفتار کند؛ با نزدیکانتان با عدالت رفتار کنید؛ با زن و فرزندتان با عدالت رفتار کنید. گاهى بعضى از مسئولین دیدیم آنچنان غرق در کار میشوند که یادشان میرود از وجود همسرانشان و فرزندانشان؛ و این ضایعاتى را درست میکند. یعنى اینجور نیست که ما پاى تعارف باشد، بگوئیم: آقا ! خواهش میکنیم بیشتر شما به خودتان برسید، شما هم بگوئید نه، اشکال ندارد. اینجورى نیست. این یک تکلیفى است که انسان بایستى همسرش، فرزندانش، خانواده‏اش و کانون خانوادگى را حفاظت بکند. "قوا انفسکم و اهلیکم نارا وقودها النّاس و الحجارة "؛(7) خودتان و اهلتان را حفظ کنید. یعنى در کنار خود انسان ذکر شده. خداى متعال به پیغمبرش فرمود که: "و لا تجعل یدک مغلولة الى عنقک و لا تبسطها کلّ البسط "؛(8) نه دستهایت را به گردن خودت غل و زنجیر کن - یعنى امساک بیش از حد. معنایش امساک بیش از حد است - نه این کار را بکن؛ و نه "تبسطها کلّ البسط "؛ بکلى بازِ باز کن. یک وقت انسان دستش را جمعِ جمع میکند، یک وقت بازِ باز؛ نه، هیچکدام از اینها نباشد. منظور این است که در امور مادى و مالى و اقتصادى، نه مشت بسته داشته باش، نه ولخرجى داشته باش. به پیغمبرش خداى متعال اینجورى سفارش میکند. "و الّذین اذا انفقوا لم یسرفوا و لم یقتروا و کان بین ذلک قواما "(9) - آخر سوره‏ى فرقان - یعنى میانه‏رو در همه‏ى امور. انسان از افراط و تفریط باید بپرهیزد.